کتاب به مجموعه ای از ورقه های کاغذ ، پوست آهو یا ماده ای همانند آن گفته میشود که در آن مطالبی نوشته شده باشد و با هم به نخ کشیده شده یا صحافی شده باشند و دراصل به معنی دوختن چرمی به چرم دیگر یا پیوند دادن برخی از حروف به برخی دیگر به وسیلة گفتن یا نوشتن است بنابر آنچه در کتاب لغت و درتفسیر مجمع البیان آمده ، کتاب در اصل مصدر کتب یکتب است و به مع

کتاب به مجموعه ای از ورقه های کاغذ ، پوست آهو یا ماده ای همانند آن گفته میشود که در آن مطالبی نوشته شده باشد و با هم به نخ کشیده شده یا صحافی شده باشند و دراصل به معنی دوختن چرمی به چرم دیگر یا پیوند دادن برخی از حروف به برخی دیگر به وسیلة گفتن یا نوشتن است . بنابر آنچه در کتاب لغت و درتفسیر مجمع البیان آمده ، کتاب در اصل مصدر کتب یکتب است و به معنی پوستی را به پوستی دیگر پیوند دادن است مانند این که کسی پاره پوستی را به مشک آب پینه بدوزد ( کتب القربه ) یا لب های قاطری را با حلقه گرد آورد و به یکدیگر پیوسته گرداند ( کتب البغله ) و سپاهیان را هم که کتیبه گفته اند بواسطة آنست که به یکدیگر می پیوندند . راغب می گوید نوشته ها را هم که مکتوب می گویند برای این است که حروف و کلمات را به یکدیگر می چسبانند و از آن جمله می سازند چه روی صفحه ای نوشته شود و یا آن که ضمن گفتار باشد . بنابراین کلماتی را هم که بر زبان می آورند گاهی کتاب می گویند مانند این که گفتار خداوند را پیش از آن که نوشته شود کتاب گفته اند زیرا حروف و کلماتی را ب یکدیگر پیوند داده اند . نتیجة عزم و ارادة قطعی را هم که سر زدن کاری و یا پیش آمدی است و یا وجود شدن چیزی است کتاب گفته اند . فرمان دادن به کاری و واجب گردانیدن آن را هم کتاب گفته اند . ثابت و پابرجا گردانیدن علم و عقیده ای در قلب کسی را هم کتاب گفته اند و این آیة شریفه را می توان در این باره شاهد آورد که خداوند فرموده است : اولئک کتب فی قلوبهم الایمان ( مجادله ـ22)

در طول تاریخ ، کتاب به اشکال و انواع مختلف فراهم شده و دست و مرکب و قلم و نی درکتابت آن بکار رفته و درهر ورق آن سطوری مرکب از کلماتی مرتبط به هم و عبارات و مضامینی که مفهوم مشخصی را القاء می کند پیوند خورده است . شیوة چاپ وحروفچینی در قرن اخیر به کتاب صورتی نو و کسترشی جهانی بخشیده و تهیه و دسترسی به آنرا سهل و میسور گردانیده است و سیر آن همچون مراحل سنی انسان که شامل نوجوانی وجوانی میانسالی و پیری است مراحل علامت نگاری و مقاله نویسی و رساله نویسی را پست سر گذارده ، به صورت امروزین درآمده است .

کتاب مهمترین وسیلة انتقال حقیقت ها و سخنگوی پیشینیان و کارنامة فرهنگ و معرفت بشر و اسباب فزونی دانش و ادبیات و بیان کنندة تلخی ها و محرومیت ها و تلاش ها و کامیابی ها و پیروزی رفتگان و در مسائل علمی نشانة تسلسل تفکرات بوده ، قرن ها نقل و انتقال و گسترش دانش و هنر و نشر فرهنگ و تعمیم آموزش و پرورش و ایجاد نزدیکی ملت ها را از نقطه ای به نقطة دیگر ، عهده دار بوده است . کتاب و کتابخانه ، ضبط دانش اندیشمندان و تجربة صاحبنظران و نشر آن میان شیفتگان اندیشه های نو ، نقش اصلی و اساسی بارور کردن اذهان را به عهده داشته است .

کتاب موجب شده که گنجینه های فکری و آثار گذشتگان برای آیندگان باقی بماند و اندیشة نسل های مختلف به هم پیوند بخورد و منبع عظیمی ازعلم و معرفت ایجاد گردد . این منبع عظیم که به تدریج تکمیل می شود ازاسباب دگرگونی و تحول جوامع و ملل است .مثلاً در زمینة علوم ، پیشرفت تدریجی علم فیزیک و شیمی ، طرز زندگی جوامع انسانی را تغییر داده است . این پیشرفت ها که به ویژه در صنایع مشهود است از یک یا چند نفر یا یک نسل ساخته نبوده ولی چون کشفیات مختلف ،مکتوب و بایگانی شده و دست به دست گشته ، پیشرفت های مزبور ممکن شده است . لذا بدیهی است آنچه میراث های فرهنگ بشری و حوادث تاریخی را که عامل تحول است زنده نگه می دارد کتاب و قلم است و نیز آنچه ما از تاریخ گذشتگان می دانیم در اثرکتابت به دستمان رسیده و گرنه شاید جز وقایعی که برای پدر و پدر جد ما سینه به سینه روایت شده ، مطلب دیگری از تاریخ نمی دانستیم .

بررسی تاریخ و فرهنگ و آموزش و پرورش در سه دورة پیش از اختراع خط » و پس از اختراع خط و کاغذ و کتاب » و اختراع چاپ » خلاصه می شود و کتاب در کنار آموزگار و برنامه و روش ، یکی از ارکان عمدة آموزش و پرورش به شمار رفته ، جامة تاریخی بسیار زیبا بر پیکر انسان است . دکارت ( فیلسوف نامدار فرانسه ) گوید : تمدن هر کشوری به اندازة عظمت و ارجمندی کتاب های آن کشور است و یک ملت به هیچ چیز آن اندازه نیاز ندارد که به داشتن کتاب های خوب و راستین ، چنان که پیامبران اولوالعزم با داشتن کتاب بر دیگر پیامبران برتری یافته اند .